Librat e urtësisë dhe poezisë

Libri i Jobit deri te Kantiku i Kantikëve janë klasifikuar si
Urtësi dhe Poezi. Mendojini ata si një libër himnesh në
mes të Dhjatës së Vjetër. Këto libra janë shkruar në
kohë të ndryshme gjatë periudhës historike që sapo
studiuam. Ngjarjet në Jobin, për shembull, shkojnë deri
në Zanafillën, në vitet para Abrahamit. Meqë shumë nga
Psalmet u shkruan nga Davidi, ne i përfshijmë ata me
periudhën në 1 dhe 2 Samuelin. Salomoni shkroi Fjalët
e Urta, Predikuesin dhe Kantikun e Kantikëve dhe,
kështu këto libra i përkasin pjesës së parë të 1 Mbretërit.


JOBI. Ndoshta asnjë njeri tjetër në histori nuk ka vuajtur aq shumë humbje në
familje dhe pasurive në një ditë sa Jobi. Tre miq që shkuan ta ngushëllonin arritën
në konkluzionin e gabuar, se ai po vuante si rezultat i mëkatit në jetën e tij. Një i ri, i
quajtur Elifaz, u mundua ta zgjidhte problemin e vuajtes së Jobit. Por nuk ishte deri
kur Jobi pa madhështinë, drejtësinë, fuqinë dhe urtësinë e Perëndisë, që ai
mundi të rrëfente dështimin e vet dhe të lutej për miqtë e tij. Pastaj Jobi mori
dyfishin e pasurisë që ai zotëronte më parë.

PSALMET. Gjysma e psalmeve ose më shumë në këtë libër himnesh të Izraelit të
lashtë u shkruan nga Davidi, por disa psalme janë shkruar nga Asafi, djemtë e
Korahit, Salomoni, Moisiu dhe Ethani. Autorësia e rreth 50 psalmeve nuk dihet.

Psalmet ndahen në pesë libra, si më poshtë: 1-41; 42-72; 73-89; 90-106; 107-150.

Disa nga psalmet janë historik, që tregojnë për ngjarje të rëndësishme në
përvojën e kombit të Izraelit ose të vetë psalmistit. Shumë nga psalmet janë
Mesianik, që paratregojnë jetën, vdekjen, ringjalljen, ngjitjen, ardhjen e dytë dhe
sundimin mijëvjeçar të Zotit Jezus. Psalmet e pendimit janë ata në të cilët autori
pranon mëkatin e tij dhe kërkon falje. Psalmet e mallkimit i bëjnë thirrje zemërimit
e Perëndisë mbi armiqtë e Tij. Shumica e psalmeve, sidoqoftë, janë adhurim i
kulluar dhe lavdërim.

Shumica e psalmeve kanë tituj, duke përfshirë fjalë që mund të përcaktonin
udhëzime muzikore. Studiuesit janë ndarë midis tyre në atë nëse këta tituj janë
pjesë e tekstit fillestar.

Poezia hebraike nuk kërkon rimë ose gjatësi të caktuar vargu, sepse bazohet në
konstrukte të tilla si paralelizmat dhe akrostikën. Në paralelizëm citohet një
mendim dhe pastaj ricitohet në gjuhë identike ose të ngjashme. Në akrostikë
vargjet mund të fillojnë me përsëritje të germave të alfabetit Hebraik ose në
sekuenca të tjera.

FJALËT E URTA. Fjalët e Urta janë një koleksion i rëndësishëm i thënieve të urta të
shkruara nga Salomoni dhe nga njerëz të tjerë të urtë në një stil të shkurtër dhe të
lehtë për t'u mbajtur mend. Ato janë shkruar veçanërisht për të rinjtë. Shumica e
Fjalëve të Urta janë thënie të shkurtra faktesh ose krahasimesh, ose kontrastesh,
ose paralelizmash. Ata mbulojnë një sferë të gjerë temash, të gjitha të një vlere
praktike intensive.

PREDIKUESI. Ky libër regjistron atë çfarë Salomoni kërkon «nën diell» për
përmbushje në jetë. Ai provoi arsimimin, kënaqësinë, materializmin, pasurinë,
muzikën, filozofinë dhe seksin, por arriti në konkluzionin se jeta është e
pakuptimshme dhe e kotë. Fraza çelës «nën diell» zë vend 29 herë. Libri trajton
urtësinë njerëzore në majat e saj, e ndarë nga zbulesa hyjnore, që mundohet të
zgjidhë misterin e jetës. Ky libër është përfshirë në Fjalën e frymëzuar të
Perëndisë që të na mësojë të shohim mbi diellin me qëllim që të gjejmë jetë
kuptimplote. Shekuj më vonë, Jezusi tha se ata që pinë nga uji i kësaj bote do të
kenë etje përsëri, por ata që pinë nga uji që Ai siguron nuk do të kenë kurrë etje
(Gjoni 4:13, 14). A po kërkojmë në vendin e duhur për kënaqësi?

KANTIKU I KANTIKËVE. Interpretimi i zakonshëm i këtij libri është se ai përshkruan
dashurinë e Salomonit për një vajzë Shulamite dhe se simbolizon dashurinë e
Krishtit për Izraelin ose për kishën. Një pikëpamje tjetër sheh tre personazhe
kryesore -Salomonin, Shumaliten dhe të dashurin e saj bari. Salomoni kërkon ta
marrë Shumaliten në haremin e tij, por ajo është besnike ndaj të dashurit të saj
dhe në kapitullin e fundit ajo kthehet në fshatin e saj për t'u martuar me të. Sipas
kësaj pikëpamje, libri është një protestë ndaj mosbesnikërisë martesore si ajo e
treguar nga Izraeli ndaj Perëndisë. Gjuha origjinale e Dhjatës së Vjetër tregon
nëse folësi është mashkull apo femër dhe nëse është vetëm një folës apo një
grup. Disa versione moderne të Biblës mundohen të tregojnë këta dallime.